بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر پرخاشگری در بین تماشاگران تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز

با توجه به گستردگی و رواج ورزش فوتبال و عرصه گسترده تر آن نسبت به دیگر فعالیت های ورزشی، که حضور انبوه تماشاگران را حین برگزاری مسابقه ها به همراه دارد، این رشته در بین فعالیت های گوناگون ورزشی بیشتر با رفتار خشونت آمیز و پرخاشگرایانه تماشاگران و هواداران مواجه بوده است. از آنجا که، خشونت و پرخاشگری تماشاگران و طرفداران تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز، در زمان برگزاری بازی¬های این تیم، خسارات جانی، مالی و روانی زیادی در بر داشته است . بر اين اساس، هدف تحقيق حاضر نیز، بررسي جامعه شناختی عوال موثر بر پرخاشگری تماشاگران تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز بوده است که برای تبیین آن از رویکردهای نظری چون سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، یادگیری اجتماعی، کنترل اجتماعی، ناکامی- پرخاشگری، مکتب مطالعات فرهنگی و هوبت قومی، مکتب لیسستر، رهیافت رسانه ای استفاده شده است. روش تحقيق مورد استفاده در پژوهش حاضر ترکیبی می باشد، به این صورت که در بخش کمی از روش پیمایش، و در بخش کیفی از رویکرد پدیدارشناسی و روش مصاحبه عمیق استفاده شده است. جامعه آماري پژوهش حاضر بالغ بر 70000 نفر تماشاگران حاضر در ورزشگاه یادگار امام شهر تبریز می باشد كه از اين ميان، 400 نفر به عنوان نمونه نهایی جهت پاسخگویی به سوالات پرسشنامه، بر اساس فرمول كوكران و به روش نمونه گيري در دسترس انتخاب شدند، از تعداد 31 نفر، هواداران و لیدرهای آنان، براساس اشباع نظری، مصاحبه عمیق به عمل آمد. روش های آماری مورد استفاده نیز، شامل آزمونهای T، F، r پیرسون، رگرسيون چندمتغيره و تحلیل مسير بوده است. کلیه آمارها و اطلاعات تحقیق حاضر(بدست آمده از پرسشنامه)، از طریق نرم افزار Spss18 ، صورت پذيرفته است. نتايج بخش کمی تحقيق، نشان داد كه بين متغیرهای مستقل سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، هویت قومی، بعد کنترل پلیس متغیر کنترل اجتماعی، یادگیری پرخاشگری، ناکامی، نارضایتی از عملکرد داوران و تحریک رسانه های جمعی با متغیر وابسته پرخاشگری تماشاگران همبستگی معنی داری وجود دارد. همچنین، نتايج حاصل از تحلیل رگرسیونی چند متغیره حاکی از آن است که، 31 درصد از تغييرات مرتبط با متغير «پرخاشگری تماشاگران» توسط متغيرهاي مستقل باقی مانده در مدل رگرسیونی تبيين شده و در این میان، متغیرهای کنترل از سوی خانواده، انسجام خانوادگی بالاترین تاثیر را بر متغیر وابسته داشته اند، تاثیر متغیرهای مذکور نیز، منفی و معکوس می باشد. نتایج بخش کیفی تحقیق نیز نشان داد که اظهار نظرهای هواداران و لیدرها با اندکی تفاوت در راستا و منطبق با یکدیگر بوده است، به طوری که در هر دو گروه، بر عواملی چون سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، هویت قومی، کنترل اجتماعی رسمی و غیر رسمی، تحریک رسانه های جمعی، عملکرد داوران مسابقه و مربیان، اعتقادات مذهبی، یادگیری پرخاشگری و نقش خانواده و دوستان در بروز آن، مسائل و مشکلات شخصی و اجتماعی، ناکامی های شخصی و عدم موفقیت و ناکامی تیم تراکتورسازی، تاکید شده است.